İngilizce Sözlük Seçme ve Verimli Kullanma Rehberi - Bölüm 1
En iyi İngilizce sözlük ihtiyacımıza en uygun sözlüktür. Hukuk alanında uzmanlaşmış bir çevirmen ile henüz başlangıç seviyesinde bir ortaöğretim öğrencisinin şüphesiz sözlükten farklı beklentileri olacaktır. O halde sözlük seçerken ve kullanırken nelere dikkat edeceğiz?
Seçeneklerimize bir bakalım:
Sözlükleri içeriklerine göre gruplarsak; tıp, hukuk, ekonomi, bilgisayar ve teknoloji gibi belli uzmanlık alanlarına veya astroloji gibi ilgi alanlarına yönelik, o konudaki terimlere genişçe yer veren uzmanlık alanı sözlükleri, deyimler sözlükleri, eşanlamlı ve zıt anlamlı öğeler sözlükleri, köken bilgisi sözlükleri, tarihsel sözlükler, sokak dili / argo sözlükleri ve genel sözlükler bulmak mümkündür.
Şimdi mesleki İngilizce, uzmanlık ve özel ilgi alanımıza yönelik sözlükleri ayırıp genel İngilizce ihtiyaçlarımız için aşırı spesifik kelimeler dışında aradığımız hemen her şeyi bulabileceğimiz genel sözlüklere bakacağız.
Sözlükler hedef kitleye göre dilin doğal kullanıcıları veya ikinci dil olarak öğrenenler için hazırlanır. Sözlüğün isminde “okul sözlüğü”, “for learners” gibi ifadeler geçiyorsa o İngilizce öğrenenler için hazırlanmış bir sözlüktür. Bizler de Türkçe bir kelimenin doğru yazımına veya anlamına bakmak için Türk Dil Kurumu sözlüğüne başvuruyoruz öyle değil mi? Elbette Türkçe öğrenen bir İngiliz de aynı TDK sözlüğünden faydalanabilir ancak tek dilli olması (Türkçe – Türkçe) ve kapsamlı anlam ve örnekler içermesi hiç Türkçe bilmeyen biri için zorlayıcı olabilir. O halde bizim için de aynı durum söz konusu. İNGİLİZCE SEVİYEMİZE UYGUN BİR SÖZLÜK SEÇECEĞİZ.
Seçeneklerimize bir bakalım:
Sözlükleri içeriklerine göre gruplarsak; tıp, hukuk, ekonomi, bilgisayar ve teknoloji gibi belli uzmanlık alanlarına veya astroloji gibi ilgi alanlarına yönelik, o konudaki terimlere genişçe yer veren uzmanlık alanı sözlükleri, deyimler sözlükleri, eşanlamlı ve zıt anlamlı öğeler sözlükleri, köken bilgisi sözlükleri, tarihsel sözlükler, sokak dili / argo sözlükleri ve genel sözlükler bulmak mümkündür.
Şimdi mesleki İngilizce, uzmanlık ve özel ilgi alanımıza yönelik sözlükleri ayırıp genel İngilizce ihtiyaçlarımız için aşırı spesifik kelimeler dışında aradığımız hemen her şeyi bulabileceğimiz genel sözlüklere bakacağız.
Sözlükler hedef kitleye göre dilin doğal kullanıcıları veya ikinci dil olarak öğrenenler için hazırlanır. Sözlüğün isminde “okul sözlüğü”, “for learners” gibi ifadeler geçiyorsa o İngilizce öğrenenler için hazırlanmış bir sözlüktür. Bizler de Türkçe bir kelimenin doğru yazımına veya anlamına bakmak için Türk Dil Kurumu sözlüğüne başvuruyoruz öyle değil mi? Elbette Türkçe öğrenen bir İngiliz de aynı TDK sözlüğünden faydalanabilir ancak tek dilli olması (Türkçe – Türkçe) ve kapsamlı anlam ve örnekler içermesi hiç Türkçe bilmeyen biri için zorlayıcı olabilir. O halde bizim için de aynı durum söz konusu. İNGİLİZCE SEVİYEMİZE UYGUN BİR SÖZLÜK SEÇECEĞİZ.
Çok küçük yaştaki öğrenciler ve başlangıç seviyesindekiler için çok dilli (İngilizce – Türkçe / Türkçe – İngilizce) sözlükler uygun olacaktır fakat dil bilgisi gelişmeye başlamış kullanıcılara mümkün olan en kısa sürede tek dilli (İngilizce – İngilizce) sözlüğe geçmelerini ve ustalaşana kadar bunu kullanmalarını tavsiye ederim, ki literatüre yeni “chicken translate”, “sensitive meatball” lar eklenmesin, zira İngilizce’de içli köfte diye bir tabir yoksa duyarlı, hassas, içli anlamına gelen “sensitive” sözcüğü ile köfte anlamına gelen “meatball” sözcüğünü birleştirip element uyduramayız, uydurmamalıyız. :) Küçük yaştaki öğrenciler ve öğrenmeye yeni başlayan kişiler çok temel sözcükleri aradıklarından ve genellikle bilen bir kişi veya öğretmenleri tarafından yönlendirildiklerinden hatalı öğrenmeleri ve kullanımları büyük ölçüde engellenir, asıl tehlike az bilenler için başlar.
İngilizce bir metni veya ifadeyi anlamak için sözlük kullanmak anadilimizden bir sözcüğe İngilizce karşılık aramaktan çok daha kolaydır. Hakim olduğumuz dildeki karşılığı daha kolay seçebiliriz. Zor olan yabancı bir dilde doğru karşılığı bulmaktır. Ben öğrencilerimin çeviri programlarını kullanmalarını istemem, her zaman kelime ve öbek olarak sözlük kullanımını teşvik ederim. Bana göre cümle ve paragraf çevirebildiğini iddia eden bu uygulamalar sadece hiç bilmediğimiz bir dilde yazılmış metinlerde kabaca neden bahsedildiğini görmemize yarayabilir. Dil öğrenimine veya kullanımına hiçbir fayda sağlamaz.
Google translate kullanılarak yazılan bir ödev, değerlendiren öğretmen için hayli eğlenceli ifadeler içerebilecek olsa da, hazırlayanın gelişimine hiçbir katkı sağlamayacağı gibi pek çok hatalı öğrenmeye de yol açar ve hatalı bir bilgiyi düzeltmek sıfırdan öğrenmekten çok daha zordur. Siz siz olun sözlük kullanımını ve tek dilli sözlükleri önemseyin ve bir ifadenin doğru kullanımından emin olmak için Google aramalarına inanın. Yani mesela onlarca karşılık içinden hangisinin sizin aradığınız anlam olduğuna emin olamıyorsanız kullanmaya başlamadan önce bakın bakalım Google’da “sensitive meatball” herhangi bir İngilizce kaynakta geçiyor mu? Ve Google arama kutusunda tırnak içine alarak yazdığımız sözcük grupları tam olarak aynı dizilimi içeren sonuçlar gösterir.
Belirtmeden geçmeyeyim, İngilizce seviyeniz ilerlediğinde çabuk sonuç almak için yeniden çok dilli sözcüklere başvurmanızda bir sakınca görmüyorum. Ben şahsen yapıyorum. Bkz. Tureng.
Ve yayınlanma şekline göre:
Çevrimiçi (online) sözlükler / sözlük uygulamaları
Basılı sözlükler
Çevrimiçi sözlüklerin geleneksel basılı sözlüklere kıyasla cihaz veya internet erişiminiz olmadığı zamanlarda engellenmemiz dışında pek çok avantajı vardır. Dil gelişen canlı bir varlıktır, gelişen medeniyet ve değişen alışkanlıklarımızla birlikte sürekli yeni kelime ve söz öbekleri türetilir, online sözlükler güncellenerek dilin gelişimini yakalayabilir. Basılı sözlükler ise hazırlandığı dönemde ne kadar gelişmiş olursa olsun zamanla eskir ve yetersiz kalır. 2013-14 yılları öncesi basılan bir sözlükte “selfie: özçekim” sözcüğünü bulamazsınız. Fransızca öğrenmeye başladığımda dedem bana kendi sözlüğünü hediye etmişti. Üzerinde Fransızca – Türkçe Lügat yazıyordu ve benim için sözlükte yazan Türkçe karşılıkları anlamak Fransızca öğrenmekten daha zordu. Canım dedem, nurlar içinde yatsın. Basılı sözlüklerde kelimenin telaffuzunu öğrenmek için Uluslararası Fonetik Alfabeyi (- IPA - The International Phonetic Alphabet) bilmeniz gerekir ve bu ülkemizde yabancı dilde eğitim yapan okullarda veya dil okullarında dahi öğretilmez, sadece akademik olarak öğretilir. Online sözlüklerde ise telaffuzları Amerikan veya İngiliz İngilizcesi gibi farklı aksanlarda dinlemeniz mümkündür. Ve okulda öğretmen istedi diye derse taşımak üzere satın alınan o cep boydan bozma Langenscheidt İngilizce Türkçe Sözlük pek bir işe yaramaz, hap kadar sözlükte ne bulmayı umabiliriz ki? Basılı sözlük kullanacaksanız kapsamlı masa türü bir sözlük satın almalısınız.
Ve gelelim İngilizce sözlük kullanırken nelere dikkat etmemiz gerektiğine; Bölüm 2
0 comments
Merhaba, merhaba?